Meyl-i dünyaya hırs Risale-i Nur’da Dünya’nın üç yüzünün bulunduğu ifade edilir. Üçüncü yüz, insanın hevesâtına bakan ve gaflet perdesi olan ve ehl-i dünyanın mel’abe-i hevesâtı olan yüzdür. Bediüzzaman, dünyanın bu üçüncü yüzü için şu izahatı yapar: “Şu yüz çirkindir. Çünkü fânidir, zâildir, elemlidir, aldatır.”[1]
Fikr-i infirâdî ve tasavvur-u şahsî Bir başka kapanması gereken kapı da ben bilirim, benim fikrim güzeldir, bu işi benden başkası bilemez, benim düşüncemden daha isabetli fikir yoktur türünden, fikr-i infirâdî ve tasavvur-u şahsîolarak da tarif edilen şahsî tasavvur ve hayâlî kuruntulardır. Bu maniye karşı da insanlar adedince kabiliyetler olduğu, herkesin bir düşüncesi olabileceği, farklı fikirlerden […]
Meylü’t-tefevvuk kapısı Meylü’t tefevvuk, başkalarına nispetle üstünlük elde etme meyli ve isteğidir. Aynı zamanda meylü’t tefevvuk, hırs-ı kâzip ve re’s-i riyâdır. Yani aldatıcı hırs ve riyanın başıdır. Mazi asrının mükümferma olan mergup ahvâlidir. Çünkü o mazi asrında hükümferma olan hissiyat ve meyilleri ortaya çıkaran ve kuvvet veren meylü’t-tefevvuktur.
Ye’is(ümitsizlik) kapısı: Bediüzzaman, “Ye’is, aczden gelir. Ye’is, mâni-i herkemâldir.”[1] der. Ayrıca “Ye’is en dehşetli bir hastalıktır. Ümmetlerin, milletlerin “seretan(kanser)” denilen en dehşetli bir hastalığıdır. Ve kemâlâta mâni ve “Ben kulumun zannı üzereyim yani kulum Beni nasıl tanırsa, ona öyle muamele ederim”[2] hakikatine muhaliftir; korkak, aşağı ve âcizlerin şe’nidir, bahaneleridir. Şehamet-i İslâmiyenin şe’ni değildir.”[3]
Tenkid kapısı: Bediüzzaman tenkidi müsbet ve menfi olarak ikiye ayırır. “Tenkidi nasıl görüyorsun? Hususan umûr-u diniyede.” sualine; “Tenkidin sâiki, ya nefretin teşeffisidir, veya şefkatin tatminidir.”[1] Der. “Evvelâ, umur-i uhreviyede haset ve müzahemet ve münakaşa olmadığından, bu cemiyetlerden hangisi münakaşaya, rekabete kalkışsa, ibadette riya ve nifak etmiş gibidir.”[2]
Kıskançlık kapısı: Lemaat’te geçen Arabi bir fıkrada “Cemiyetteki tesanüt, en durgun şeyleri dahi tahrik eden bir vasıtadır. Cemiyetteki haset ve kıskançlık ise her türlü hareketi durduran bir alettir.”[1] ifadesi yer alır. Kıskançlık; bizden farklı olana, dikkati dahâ çok çekene, sahip olamadığımıza sahip olana, dahâ huzurlu, dahâ mutlu yaşayana karşı istimal edilen menfî bir duygudur. Birçok […]
Hiss-i havf kapısı: Hiss-i havf, korku damarı, korku duygusudur. Aynı zamanda korkaklık, kuvve-i gadabiyenin tefrit mertebesi olan cebanettir. Cebanet, ürkeklik, ödleklik, yüreksizlik olarak bilinir. Hiç korkulmayacak şeylerden de korkmak, evhama kapılmaktır. İnsanda “kuvve-i gadabiye, hadd-i istikamet olan şecaati takip etmezse, ifratla çok zararlı ve zulümlü tehevvüre ve tecebbüre ve tefritle çok zilletli ve elemli cebanet […]
Enaniyet-i ilmiye kapısı: Bu zamanda enaniyet ziyade hükmettiğinden hakikate hizmet edenler ihlâsını muhafaza etmek için, enaniyeti okşayan şeylerden bütün bütün çekilmek lâzım gelir. Çünkü gaflet ve dünyaperestlikten çıkan dehşetli bir enâniyet bu zamanda hükmediyor. Bu asır enaniyet asrı. Herkes “ben” diyor. Böyle kalsa iyi, bir de herkes benden bahsetsin istiyor.
Hubb-u câh kapısı: İkinci kapanması gereken kapı; hubb-u câh kapısıdır. Hubb-u câh; makam sevgisi, rütbe ve mevki’ sahibi olma ve bunlara karşı gösterilen aşırı hırstır. Bu cihetle hubb-u câh mezmûm ve aşağılanan bir haslettir. Hubb-u câh, aynı zamanda makam ve itibar sahibi olma sevdasıdır. Bir insan bütün davranış ve ahlâkını bir makamı elde etmeye yâda […]
