Kâinatta bütün güller ve çiçekler güzeldir,o halde o güzellik onların kendisinden değil sonsuz güzel olan Cemîl isminin tecellisindendir. İşte o Cemîl olan zât kâinattaki güzel çiçeklerin yüzlerine onların aşıkları olan arıları ve bülbülleri yaratarak o güzellikleri onlara temaşâ’ ettirir ve güzel olan çiçekleri mahrûm ve mahzûn bırakmaz. O çiçekler, bir güzelin tecellisidir diye onlara arıları, bülbülleri ve insanları aşık eder. Böylece o güzellerin harîka ve güzel yüzlerinde o mükemmel güzelliği yaratarak, o güzelliklere aşık olacak aşıkları da yaratmıştır. Onun içindir ki her maşûk bir aşık ister. Çiçekler de maşûktur, aşıkları da arılar ve bülbüllerdir. O halde çiçeği yaratan, arıları ve aşıkları da o yaratmıştır.

“Amma o bülbülün cüz’î maaşı ise, o tebessüm eden ve gülen güzel gül çiçeklerinin müşahedesiyle aldığı zevk ve onlarla muhavere ve konuşmak ve dertlerini dökmekle aldığı telezzüzdür. Demek onun nağamât-ı hazînesi, hayvanî teellümattan gelen teşekkiyat değil, belki atâyâ-yı Rahmâniyeden gelen bir teşekkürattır.(Sözler)”

O güllere ve çiçeklere âşık olan bülbüllerin maaşları ve ücretleri ise çiçeklere dertleri dökmek, hazin hazin içlenmek ve onların güzel yüzlerine bakarak zevk almalarıdır. Demek ki bülbülün hazin ve dertli sözleri hayvanların elemlerinden gelen şikâyetler değil, Allah’ın onlara ihsan ettiği ihsanlar ve yardımlara bir teşekkürdür. O hazîn bülbül sesleri bir nevi Allah’a teşekkür ve zikirdir. Böylece kâinattaki bütün güzeller bir Cemîl-i Bâkînin tecellisi ve o güzellere âşık mahlûkat da o hakîkî bir güzelin istihsan edici ve övücü âşıklarıdır. Bütün kâinattaki güzeller toplansa Cemîl-i Bâkî olan Allah’ın Cemîl isminin bir damlası olamaz. O halde güzelden o Cemîl’e geçmek bütün âşıkların hakîkî vazîfesi olmalıdır.