Volkan Gazetesi 3 Mart 1325/16 Mart 1909 tarih ve 75.sayısında; İttihâd-ı Muhammedî Cem’iyyeti’nin Nizamnamesini şöylece vermiştir.
Madde-1: Cem’iyyeti’n Reisi Hazret-i Muhammed Mustafa (S.A.V.)’dir.
Madde-2: Cem’iyyeti’n ismi “İttihâd-ı Muhammedî Cem’iyyeti”dir. 1327 sene-i hicriyesinde Dâr’ülhilâfede teşekkül etmiştir.
Madde-3: Cem’iyyeti’n maksadı, Memâlik-i Hilâfet’te ve sair bilâdda mütemekkin anâsır-ı muhtelife-i İslâmiye’nin tezhib-i ahlâkına ve içtimai terakkiyatına anâsır-ı muhtelife-i İslâmiye’nin tezhib-i ahlâkına ve içtimai terakkiyatına bais-i yegâne olan Kur’ân-ı Kerim’in, Şeri’at-ı mutahharrenin ilâ yevmil-kıyan temin-i devamına sây-ü gayret eylemek ve kâffe-i Müsliminin faaliyet-i siyasiyye ve içtimaiyyelerini tezyid ve tevhid etmek ve Şer’i Şerif ve Kanûn-ı Esâsi-i münif ile mümeyyed olup Dâr ül-Hilâfe’de teessüs eden usûl-ü meşvereti hırz-ı can bilerek muhâfaza eylemek, Memâlik-i Osmaniyede kavanin-i hukukiyeyi Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye müştemil bulunduğu gibi kütüb-i fıkhiyeden bilistinbât bir de Ceza Kanûnu ve kavanin-i saire-i muktaziye meydana getirerek ileride Meclis-i Meb’ûsân’a arzetmek ve tasdikine iktiraa etmesine çalışmak ve bütün harekât ve sûkenatımızı Şer’i Şerifle tayin etmek ve bu suretle istikbalde Memâlik-i Osmaniye’de Mehâkim-i Nizâmiye’lerde kavanin-i şer’iyenin düstur’ül-amel olmasına gayret etmek ve bütün liva-i Muhammedî altında bulunan âlem-i İslâmiyeti taarruzdan sıyanet eylemek.
Madde-4: Cem’iyyeti’n saha-i faaliyeti bütün Memâlik-i İslâmiye’yi ihtiva eder.
Madde-5: İkinci maddede gösterilen Makâsıda vusûl için Cem’iyyeti’n vesâit-i icraiyesi ber-vech-âtidir.
İttihâd-ı Muhammedî Cem’iyyeti’nin kurucuları
Onu kuranların mübarek zatlar ve hâlis mü’minler olduklarını yakından bildiği için Bediüzzaman ”Benim murad ettiğim ve dâhil olduğum İttihâd-ı Muhammedî’nin(asm) tarifi budur ki: “Şarktan garba, cenubdan şimale uzanan bir silsile-i nurânî ile merbut bir dairedir. Dâhil olanlar da, bu zamanda üç yüz milyondan ziyadedir.”[1] diye de ifade buyurmuştur. İşte Bediüzzaman Hazretleri, İttihâd-ı Muhammedî Cem’iyyeti hakkında verdiği bilgi ve kurucularının hüviyetleri hakkındaki malûmat ile, bu kurucu zatların herkes tarafından muhterem sayılan şahsiyetler olup, hiç birisinin meçhul tarafı olmayan kimselerden ibaret olduğunu görmüştür.
İttihâd-ı Muhammedî Cem’iyyetinin idare azaları
Bu Cem’iyyetin azaları 26 kişi olarak isimlerinin listesi verilmiş. Bediüzzaman Hazretleri’nin ismi sekizinci sırada yer almıştır. Bu yirmi altı idare heyeti azalarının ekserisi büyük ulema ve meşayihdir. İçlerinde bir iki paşa da vardır. Derviş Vahdetî’nin ismi en son sıradadır. Hazret-i Üstad’ın dediği gibi; Sehl Paşa ve Şeyh Sadık, Şeyh Es’ad Efendi, Halvetiye Şeyhi Seyyid Müslüm Penah Efendi gibi zatlar bu Cem’iyyetin baş idarecileri idiler.
Ulaştığımız belgeye[2] göre Cem’iyyetin kurucuları değil, İttihâd-ı Muhammedi Cem’iyyeti Dersa’adet Merkezi Meclis-i İdare azaları şunlardır:
1.Sa’âdetlü Siyâdetlü Sehl Fazl Paşa Hazretleri
2.Şeyh Feyzullah Efendi-zâde Şeyh Muhammed Sâdık Efendi Hazretleri
3. Bâyezid Dersiâmlarından Mehmed Emin Hayreti Efendi
4.İbn’ün-Nâfi’ Ahmed Es’ad Efendi
5.Şeyh el-Hâc Mehmed Emin Efendi
6.Karagümrük Cami’-i Şerifi ikinci İmâmı Nevşehirli Mehmed Sabri Efendi
7.Bandırma Nâibi Faziletlü Şevket Efendi.
8.Bediüzzaman Molla Sa’id-i Kürdi ibn-i Mirzâ.
9.Hırka-i Sa’âdet-i hazret-i Nebevi kethüdâsı Atüfetlü Hacı Hayri Beyefendi
10.Evkâf-ı Hümâyün ser-veznedârı Sa’âdetlü Râşid Efendi
11.Debre-i Bâlâ redif kumandanlığından munfasıl Ferik Rıza Paşa
12.Volkan muharrirlerinden Faruki Ömer Şevki Efendi
13.Tarikat-ı Halvetiyyeden Şeyh Seyyid Müslim Penah Efendi Dârendevi
14.Binbaşı Refik Beyefendi
15.Kadiri Şeyhi Reşâdetlü Veli Mehmed Efgâni Efendi
16.Müciz dersiamlardan Faziletlü Ahmed Nazif Efendi
17.Feriklikten Müteka’id Hacı İzzet Paşa
18.Sivas Vilâyeti Nakib’ül-Eşrâf Kaymakamı Seyyid Abdullah el-Hâşimi el-Mekki Efendi Hazretleri
19.Memurinden İhsân Bey
20.Memurinden Hayri Bey
21.Fatih Dersiamlardan Divriki Kadı-Zade Faziletlü Abdullah Ziyaüddin Efendi,
22.Şeyh Yunus Dergâhı Postnişini Şeyn Ali Efendi
23.Beylerbeyi Cami-i Şerifi Vâizi Hacı Kâzım Efendi
24.Şeyh-zâde Hacı Mehmed Efendi
25.Müderrisinden Tevfik Efendi
26.Volkan Muharriri Derviş Vahdetî.[3]
Abdülbâkî Çimiç
[1] Eski Said Dönemi Eserleri(Divan-ı Harb-i Örfi),2020, s.124
[2] Arşiv Belgeleri Işığında Bedîüzzaman Saîd Nursî ve İlmî Şahsiyeti, Cilt-I, s. 541
[3] Arşiv Belgeleri Işığında Bedîüzzaman Saîd Nursî ve İlmî Şahsiyeti, Cilt-I, s. 541
