Bundandır ki: Âciz adam, sebeb-i zuhur-u iktidâr-ı müsbete hiç yanaşmaz. Menfîce müteharrik, dâim tahribkâr olur.(Lemeât)“Hem sabık işaretlerde anlaşıldığı gibi, fenalık ve hevesat yolu, tahribat olduğu için, gayet kolaydır. Şeytan-ı ins ve cinnî, çabuk insanları o yola sevk ediyor.( On Üçüncü Lem’a)”

Yaratılan bütün vücûd azaları ve her şey, lâzım olan her şeyin olması şartına bağlıdır. Bir vücûdun idâmesi için o vücûdun bütün eczaları ve azaları tam ve bütün olarak mevcûd olmalıdır. Meselâ bir vücûdun hayatı ve hayatının devamı için yüz şart gerekiyor ise bu vücûdun ademi yani yokluğu için bir şartın olmaması yeterlidir. Bir insanın hayatının devamı için bütün organları ve hayat şartlarının tamamının içtimâ etmesi gerekir ve ondan sonra kudret ve irâde-i Rabbâni ile o hayat idâme eder. Ancak dışarıdan bir maraz ve sû-i kast ile o insanın bir damarının kesilmesi ve bir azasının tahrip edilmesi o hayatı ademe atar.

“Meselâ, cesîm bir sefine-i sultaniyede, âdi bir adam cüz’î vazîfesini terk etmesiyle, bütün gemideki vazîfedarların netâic-i hidematına halel getirdiğinden ve bazı da mahvettiğinden, bütün o vazîfedarlar namına gemi sahibi ondan şikâyet eder. Kusûr sahibi ise diyemez ki, “Ben bir âdi adamım; ehemmiyetsiz ihmalimden şu şiddete müstehak değilim.” Çünkü, tek bir adem, hadsiz ademleri intaç eder. Fakat vücûd kendine göre semere verir. Çünkü birşeyin vücudu bütün şerâit ve esbabın vücuduna mütevakkıf olduğu halde, o şeyin ademi, intifâsı, tek bir şartın intifâsıyla ve tek bir cüz’ün ademiyle, netice itibarıyla mün’adim olur. Bundandır ki, “tahrip, tamirden pek çok defa eshel olduğu” bir düstur-u müteârife hükmüne geçmiştir.( On Dördüncü Söz)”

“Birşeyin vücudu ve tâmiri ve hayatı, ona ait bütün erkân ve şeraitin vücuduyla olabilmesi ve o şeyin ademi ve tahribi ve ölmesi, birtek şartın bozulmasıyla olduğu bir kaide-i hakikattir. Umumun dillerinde “Tahrip, tâmirden çok kolaydır” diye darb-ı mesel olmuştur.( Emirdağ Lâhikası (1) – Mektup No: 219)”

Bu sır gereği tahrîb kolay oluyor. Çünkü az bir fiil ile bütün küllün ademine sebep olunuyor. Bir kibrit bir sarayı ademe mahkûm ediyor. O sarayın vücûdu için binlerce şart ve emek gerekiyor. Bir bomba bir saniyede o sarayı yok edebiliyor. İşte bu sırla tamir zor ve tahrîb kolay darb-ı mesel olmuştur.

İnsan her zaman “Muhakkak ki insan azgınlaşır ve zalimleşir.” nehy-i ilâhinin ikazına kulak vermeli ve şeytandan, nefsinden gelen fenâ meyelanlara kalb, akıl ve rûh ittifakı ve îmân kuvveti ile yol vermemelidir.

Müsbet hareket etmek ve tahrîbattan uzak kalmak ehl-i îmânın şe’ni olmalıdır.

Abdülbâkî ÇİMİÇ
[email protected]